España: o imposible soño federal II

Ven desta anotación.

Se na anotación anterior perfilabamos a situación política nesta ocasión imos ver como se desenvolveu a actividade económica neses tempos.

En 1795 España aliase coa Francia revolucionaria dando comezo a un longo período bélico que non remata ata 1840. Durante ese período a guerra será unha constante tanto no exterior coma no interior: guerras da revolución e do imperio, guerra de independencia, guerras de independencia hispanoamericanas, guerras entre liberais e absolutistas e primeira guerra carlista.

A prolongada incidencia da guerra vai desfacer os cativos avances da economía española do século XVIII e vai confirmar o gran cambio producido a partires de mediados do século XVII (e atenuado en parte durante as reformas do do XVIII): o baleiramento demográfico do interior peninsular e o auxe económico e demográfico das rexións periféricas. Artellandose a partir de aí un choque centro (poder político) - periferia (poder económico) que explica en parte o fracaso do modelo liberal xacobino o estilo francés que se intenta implantar en España.

Por outra banda a incidencia da guerra ou guerras vai abocar o Estado a escaseza de recursos crónica que lle impide actuar na meirande parte dos eidos. E será precisamente a guerra a que obrigue a levar a cabo unha das accións económicas e políticas mais transcendentes do período: a desamortización. Porén esta foi feita de tal xeito que os beneficios económicos foron mínimos e consolidaron unha das constantes da historia económica española: o papel do Estado como axente económico básico, non pola súa política económica senón porque a súa acción política crea, transfire ou garante os recursos económicos primordiais. Este feito combinado coa desamortización e a total desfeita dos mercados tras anos de guerra vai provocar que as elites do interior peninsular e as súas ramificacións no resto do territorio vexan no control do Estado unha necesidade "sine qua non"  non xa da súa supervivencia política senón tamén económica. Ou noutras palabras: a burguesía (termo moi xeneroso e incorrecto neste caso) do eixo Madrid-Cádiz-Coruña precisa ata o día de hoxe controlar o aparato do Estado e evitar que este mude porque de non ser así a súa actividade económica camiñaría cara a extinción.

Cando por fin chegue en certa medida a paz e se inicien tímidas reformas económicas e a situación xeral mellore o dominio político económico desa elite identificada co Estado=Madrid vai impedir que se tomen medidas racionais e a economía de España sigan sendo un pouco rara (por empregar unha palabra suave).  Claro esta que o mesmo tempo Cataluña ou mellor dito a provincia de Barcelona estaba a levar a cabo unha industrialización idéntica a Europea. Dado o ermo económico do resto do Estado e a súa febleza en comparación cos países europeos, a burguesía catalá vaise integrar na política da época defendendo xeralmente as posturas mais avanzadas: progresistas primeiro, demócratas despois. Sempre coa idea motriz de que o Estado responda os seus intereses do mesmo xeito que a esa elite afincada en Madrid (no senso amplo da palabra).

Así, nestes primeiros momentos, pese a que xa comezan a xurdir areas económicas claramente diferenciadas, e con intereses contrapostos, en vez de constituír  un pulo as ideas federais = acordo entre as partes para non chocar. O que vai ocorrer dada a febleza do Estado e o seu papel, casi feudal, de creador/mantedor de riqueza mediante a acción política e todo o contrario = centralismo e loita polo control.

Continuara.

Tamén en Galizauberalles

Dunha desfeita a outra

Mentres o Consello escolar rexeita o decretazo 2.0 (1,2) e aumentan as razóns para que o Enterrador dimita (o tempo que se manifesta como o que é: o enterrador). No horizonte aparece outra ameaza: a desaparición de R (1,2) como empresa galega e todo o que elo implica para a lingua. Pois non esquezamos que R ata agora é a empresa mais senlleira no uso da lingua galega demostrando que é tan útil e valida como calquera outra. Hai días que un non sabe moi ben que dicir nin se é posibel algun tipo de futuro que non pase pola desaparición de todo o que sexa galego. Hoxe é un deses días.

Tamén en Galizauberalles

Avisos e o video de Feijoo

Primeiro lembrar:

"Este mércores 7 de abril está convocada a reunión do Consello Escolar de Galiza que terá de aprobar ou reprobar o proxecto do mal chamado decreto de plurilingüismo no ensino non universitario. O inicio da reunión está fixado para as 16.30 en 1ª convocatoria, 17 en 2ª. O lugar será a propia sede do organismo, no antigo hospital de San Roque (Rúa San Roque, 2, a carón da galescola), en Santiago de Compostela.

Queremos Galego! convoca concentración para este mércores ás 16.15 diante do edificio do Consello Escolar de Galiza. "

Segundo: 


"A Consellaría de Educación pretende suprimir  comedores escolares e postos de traballo

A contención no gasto da Xunta de Galicia xa sabemos quen a vai pagar. Non os altos cargos, que van seguir mantendo o plus de por vida que supón 15.015,96€ anuais , nin os Xefes Territoriais, aos que se lles aumentou o salario en máis de 200 euros ao mes, nin as múltiples empresas que están a recibir asistencias técnicas para xestionar os servizos públicos. Van ser as traballadoras e traballadores da Xunta de Galicia e os cidadáns.

 O caso dos comedores escolares é sangrante: na proposta de modificación da Relación de Postos de Traballo da Consellaría de Educación, que se vai tratar o próximo 9 de abril, a Xunta elimina 66 postos de oficial e axudante de cociña e pechanse tamén ao redor de 20 comedores escolares.

A xustificación da Consellaría para eliminar os comedores é o número de comensais. Nalgún caso son 29 os comensais.

 É mentira que se vaian aforrar cartos pechando comedores, porque os alumnos teñen que comer. Terán que desprazarse a outros colexios, co gasto que isto supón en transporte ou seguirán a privatizar servizos, mediante o uso dos “catering”, que non supón aforro de cartos, pero si peor servizo. Iso si, naqueles que se mantén o comedor a Xunta vai aforrar cartos a costa de cargar aos traballadores que quedan coas funcións dos eliminados.

 Pero isto ten máis consecuencias que a presión sobre os traballadores e as traballadoras da Xunta: aumentar o perigo para os rapaces ao incrementarse os desprazamentos,  empeorar a súa dieta e empeorar as xa difíciles condicións de vida do noso rural e complicar a vida dos pais traballadores.

Por un miserábel aforro de cartos, que nos orzamentos da Xunta de Galicia son faragullas, dáse un paso máis no consciente e constante  empeoramento ou eliminación dos servizos públicos, que ademais neste caso ataca as zonas máis deprimidas do noso rural, nunha política de terra queimada, que non pode ter máis obxectivo que propiciar o empeoramento da prestación dos servizos públicos buscando a privatización en lugar de racionalizar os medios tanto materiais (cociñas de grandes dimensións xunto con comedores que xa están preparados) como persoais, que os temos e son moi bos, e utilizalos para dar servizo naqueles centros onde sexa necesario."

E por ultimo a xa celebre intervención do presidente en Boqueixón para quen aínda non a disfrutara:

Tamén en Galizauberalles

España: o imposible soño federal

Fai tempo prometín tratar o asunto da posibilidade dun estado federal en España. Comezo con esta anotación o cumprimento desa promesa.

A vaga revolucionaria de 1848 foi a derradeira onda revolucionaria na que participaron unidas a burguesía, os grupos urbanos e o proletariado. Pese a que acabou fracasando no curto prazo foi a vaga revolucionaria que consolidou o liberalismo. De feito nos anos seguintes tódolos países (a excepción da Rusia do tsar) acabarían por adoptar réximes mais ou menos liberais. Ao mesmo tempo o liberalismo pasa de ser unha doutrina revolucionaria a converterse nunha doutrina conservadora ou dito doutro xeito de ser a esquerda pasa a ser a dereita. Isto debese en primeiro lugar a que se logra aquilo que se pretendía e a que os grupos urbanos se fragmentan ideoloxicamente. Uns intégranse no liberalismo o ver satisfeitas as súas aspiracións e outros van dar lugar o socialismo. Os campesiños pola súa parte desaparecen como grupo político nos países de Europa occidental o : ter conseguido o acceso a terra coas reformas liberais ou ser expulsados dela tanto por esas reformas como pola industrialización incluíndose no proletariado. O feito de que o propio movemento democrático conte con apoios dentro do liberalismo non cambia o anterior.

En España a revolución de 1848 non chegou. Gobernada por Narváez a quen se lle atribúe  no seu leito de morte a frase " Padre yo no tengo enemigos pues los he mandado fusilar a todos" España permaneceu tranquila dentro da súa peculiar forma de liberalismo doutrinario. Tradicionalmente soe considerarse que o equivalente a revolución de 1848 foi o Bienio Progresista de 1856-1858. O cal é amplamente incorrecto. A intensidade dos cambios, a convulsión social é a amplitude do movemento fan que sexa o Sexenio Democrático de 1868-1874 o verdadeiro equivalente a Revolución de 1848. Se normalmente non se considera así é porque queda moi lonxe no tempo do movemento orixinal e por presentar certos matices mais modernos. Claro esta que tendo en conta os matices antigos: unión dos distintos grupos, ansias de cambio e crenza en que ese cambio significa o mesmo para burgueses, campesiños e grupos urbanos todo indica que estamos ante a Revolución de 1848 que chega tarde ou cando pode.

Será precisamente este "carácter antigo" o que fará fracasar o Sexenio. Unha comparación coa Francia revolucionaria de 1848-1852 permítenos ver unha evolución mimética no fundamental coa única diferenza, totalmente accesoria, de que aquí primeiro tentouse unha monarquía renovada.  A que me refiro con "carácter antigo". A burguesía pretendía a consolidación dun réxime liberal non sometido os caprichos da Coroa, no que houbese unha verdadeira alternancia no poder mediante eleccións e a desaparición da corrupción que lastraba o país. Que o réxime fose liberal doutrinario (voto censitario e soberanía compartida) ou democrático (sufraxio universal e soberanía nacional) tanto lles tiña. Pola contra os grupos urbanos e os campesiño buscaban todo o anterior mais unha redistribución da riqueza e maior igualdade social e a propiedade da terra. Para estes dous grupos os termos democracia, república e federal non significaban o que indican os manuais de política. As súas ideas expresadas a través deses termos enlazaban directamente co socialismo utópico e o mesmo o marxista, so que aquí case ninguén oirá nada das familias socialistas.

Con todo o anterior a proclamación da república, en 1873,  vai ser unha sorpresa para todos. A fin de contas os republicanos eran minoría no Congreso, e dentro dos republicanos érano os federais. Así mentres se redactaba a nunca promulgada constitución da I república, que era unha república federal, seguiu en vigor a Constitución de 1869. Claro que o pobo, os grupos urbanos e os campesiños, non podían esperar así que pasaron a acción dando lugar o movemento cantonalista. A recen nacida república atopábase así en guerra contra a reacción (III guerra carlista) e contra o cantonalismo. Os deputados federais debían soportar os ataques dos non federais que pedían por unha república centralista e dos monárquicos que equiparaban república, caos, violencia, separatismo e federalismo.

Cando o xeneral Pavía de o seu famoso golpe de Estado a república non rematou como se acostuma dicir senón que se entrou nunha fase de goberno de concentración presidido por Sérrano. Os éxitos deste poderían ter salvado a república o xeito da Francia de Mac-Mahon porén Canovas e manobrou para evitalo e dar lugar a Restauración.

Pese o seu fracaso o Sexenio democrático ten unha grande importancia por :

- ser a primeira vez que se constitúe un goberno democrático no pleno sentido do termo: Constitución, liberdades e dereitos, separación efectiva de poderes, sufraxio universal... e non meramente como unha concesión que despois era desmentida no día a día.

- supón a primeira entrada das masas na política. E dentro desta entrada clarifica por fin as posturas separando a burguesía dos outros grupos e facendo aparecer unha esquerda socialista e anarquista. Democracia, república e federal poderán ser termos políticos no senso xeral e non co significado anterior de revolución social.

- derrota definitivamente a Reacción. A terceira guerra carlista demostra que o carlismo non da mais de si e que aqueles que loitan o seu carón por motivos "rexionais" deben buscar outros camiños. O nacionalismo catalán e vasco  arrancaran en parte deste feito.

- E para rematar e non menos importante e por desgraza  o elemento mais duradeiro do Sexenio: a identificación da república e sobre todo do federalismo coa violencia, o caos e o separatismo.

Continuara...

De malvados nacionalistas e libros de texto

Unha das cousas que me leva fascinado desde que comecei a ler xornais ala polo 1993 é o da sempiterna cantinela dos medios da dereita mediatica respecto os "nacionalismo periféricos" : Mais concretamente o feito de que manipulan e distorsionan a Historia, como se iso fose algo privativo deles e non a tónica xeral dos nacionalismos o longo e largo do mundo. Aínda lembro o ABC chamándolle a Fraga nacionalista radical. 

Nesa presunta manipulación dos malvados periféricos o ensino da historia ocupa un lugar preferente pois: lembremos que o nacionalismo español non minte nin manipula so di a verdade como na afirmación: Atapuerca, España!, o falar do homo antecesor e configuralo como o primeiro español.

Naqueles anos nos que eu disfrutaba da Pax Fraguiana como alumno de instituto primeiro e universitario despois sempre ría  a cachón cando incluían a Fraga no mesmo saco que a Pujol ou Arzalluz. Sobretodo porque no tema da historia os libros de texto en Galiza incluían con sorte unha páxina ou un paragrafo sobre a historia de aquí. Páxina ou paragrafo que acostumaban a estar o final do capitulo de cada tema e que nunca se daban debido a "la falta de tiempo".

Co aínda mais malvado bipartito, no 2005, tocoume voltar o instituto desta vez como profesor encargado de "falsificar la verdadera historia y llenar la mente de los niños de cosas que no existieron nunca salvo en la mente enferma de los nacionalistas"  (Pedro J ou Jimenez Losantos dixit, que non lembro cal dos dous a soltou nin gañas teño de miralo). Cal foi a miña sorpresa o ver que os libros de texto seguían a ter unha páxina ou capitulo o final de xeralidades infantís sobre Galicia (non cambio de termo é que o nome dos capítulos é Galicia). Visto que todo seguía igual so me quedaba saber se o de "la falta de tiempo" continuaba igual. Nese curso 2005/2006 no que fun chimpando dun sitio a outro como substituto, e grazas o programa de gratuidade dos libros de texto que permite ver que fixeron o ano anterior, puiden ver que mais ou menos a cousa seguía igual. Desde entón primeiro como interino e despois xa como funcionario continuei chimpando e vendo como o apartado de Galicia sempre aparecía nos libros riscado ou marcado cun gran No entra. Cousa que tendo en conta que eu si a dou e a amplío dada a súa irrelevancia natural no libro de texto contribúe a miña popularidade alí por onde vou. Por certo no curso 2006/2007 vin o libro equivalente, neste caso de Xeografía, de Castela e León: era da mesma editorial e dos mesmos autores e non tiña unha páxina senón un tema enteiro adicado a Castela e León para cada eido especifico.

O cal nos leva a outro tema interesante o galego dos libros de texto e como se escollen. Nun artigo de Vieiros xa se falaba do pésimo galego dos libros de texto e aventuraba que os tradutores eran inexpertos. Disinto, os tradutores son tradutores automáticos, así nos libros de historia e xeografía so existe o termo xeneral:

 Definición RAG

xeneral s. Mil. Xefe militar de máis alto grao no exército de terra ou do aire. Ascendeu de coronel a xeneral. s Xeneral de brigada. Militar de grao inferior no xeneralato. / Xeneral de división. Xefe militar de grao intermedio entre o de tenente xeneral e o de xeneral de brigada.

 Definición Digalego:

s BÉL Oficial de máis alto grao na xerarquía militar, nos exércitos de terra e aire. RELIX Xefe dunha orde ou congregación relixiosa.

Cando na meirande parte dos casos debería ser xeral:

Definición RAG

xeral adx. 1. Que se refire ó conxunto de individuos, de casos, de detalles, etc., e non a cada un en particular. Dáme a túa opinión xeral sobre o asunto. Cultura xeral. ANT. particular. 2. Que afecta á maioría ou á totalidade dunha colectividade. Un asunto de interese xeral. SIN. común.Convocaron unha asemblea xeral para o venres. O profesor deu aprobado xeral. 3. Que abarca o conxunto dunha organización, dun servizo, etc. A Dirección Xeral de Política Lingüística depende da Consellería de Educación. s En xeral.En conxunto, sen pararse nun elemento en particular. En xeral, a xente sabe o que quere. Falo en xeral e non de ti.

 Definición Digalego:

Que se refire a un conxunto de cousas, individuos ou feito
Que afecta maioritariamente a unha comunidade
Que abarca o conxunto dunha organización ou dun servizo
Que é frecuente ou usual

Porque a meirande parte dos libros de texto son traducións de edicións feitas para o resto do estado. E por que é así? Aquí é onde entramos na elección dos libros de texto.

Cando un pensa na necesidade de mais financiamento para os centros educativos case sempre lle ven a cabeza a idea de mais ordenadores. E os ordenadores están moi ben, porén nun centro publico precisase de todo. E como a administración sempre atopa escusas para pagar o menos posible o resultado é que se buscan fondos onde sexa. Isto implica que a elección de libros de texto teña moito mais que ver coas vantaxes económicas que poida outorgar a editorial que co libro en si. Por outra banda hai que ter en conta que o contido dos libros debe cumprir as esixencias da administración estatal e  a autonómica ergo non hai marxe para a creatividade da que falan na brunete mediatica, nin para ir en contra da meirande parte dos tópicos desfasados.

Polo tanto poñámonos nun centro calquera a hora de escoller os libros de texto. Faise a chamada de rigor as editoriais para que envíen as mostras correspondentes (e as ofertas económicas). As mostras chegan e o departamento reúnese para unha primeira peneira: aqueles que son rematadamente malos (algún hai así), os das tirrias persoais dos profesores etc. caen nesta primeira peneirada. Así normalmente os que se clasifican son os de Santillana e Anaya. Vicens Vives acostuma caer nesta primeira selección pois os seus libros "teñen demasiado contido para as esixencias actuais e falan demasiado de Cataluña e dos cataláns". Os libros de editoriais galegas, por separado ou agrupadas no Consorcio segundo a edición, pasan a primeira fase mais que nada por non chamar a atención. Que por certo Anaya xoga con vantaxe pois presenta os seus libros e os de xerais. Unha vez chegado a este punto tentarase chegar a un acordo entre os membros do departamento para darlle tódolos cursos a unha editorial ou repartir salomonicamente entre varias. Aquí si que xa hai so dous criterios: o que ofrecen (o mais importante) e a editorial favorita de cada quen. Ao final vai primar o primeiro salvo casos dunha vaca sagrada de departamento que conseguira a editorial que quere para a súa materia. Nesta fase os libros escritos directamente en galego caen si ou si na maioría dos casos o non poder igualar a oferta económica das grandes. Grandes que fan unha edición base para todo o estado e engaden/traducen o que sexa necesario. A min tocoume vivir un par destas eleccións: gañando unha Anaya porque nos ofrecía un canón proxector, varios mapas murais, os libros de texto necesarios para os profesores e outros para ter en reserva no departamento como material de consulta. Non era o mellor libro. O mellor era de A Nosa Terra. Non se chegou a falar coa editorial para ver que ofrecía: " No hombre no, como vamos a escoger un libro de A Nosa Terra. ¿Qué dirían los padres?" dixo o director do centro e verdadeiro factótum do departamento. No segundo caso chegouse a unha situación de compromiso: Santillana polo que daba e SM porque era o que quería o profesor para a súa materia. Neste caso os libros das editoriais galegas caeron con razón porque era moi malos. En fin a preocupación mostrada por se  van traducir os libros do galego o castelán e os conflitos de dereitos de autor e vana.
Espero que co anterior se teña algo mais claro porque o galego dos libros de texto é como é e como funcionan as cousas no apaixonante sistema educativo galego.

Tamén en Galizauberalles